Co to jest fajans, czyli serwisowy zawrót głowy

Od lat serwisy obiadowe i kawowe uchodzą ze eleganckie i ekskluzywne produkty. Piękne komplety naczyń z dumą prezentujemy przed gośćmi, dbamy o nie i pieczołowicie je przechowujemy. Gdy jednak przychodzi czas na zakup serwisu obiadowego lub kawowego, często gubimy się w gąszczu nazw materiałów, z których może on być wykonany. Jeśli i Tobie określenia takie jak fajans czy kamionka niewiele mówią, mamy nadzieję nieco wyjaśnić to zagadnienie.

Z czego wykonana jest zastawa stołowa – przegląd materiałów

Porcelana

Aby wyjaśnić, czym jest fajans, wypada zacząć od porcelany – nie tylko najbardziej popularnego materiału spośród wymienionych wyżej, ale także najszlachetniejszego. Porcelana została wynaleziona w Chinach już w VII wieku i od tego czasu nieustannie pozostaje synonimem elegancji, dobrego smaku i najwyższej jakości.

Sekret trwałości porcelany tkwi w sposobie jej wykonania. Głównym jej składnikiem są glina kaolinowa (jej nazwa pochodzi od zbocza gór Gaoling w Chinach) oraz kwarc. Mieszanka powstała z połączenia tych minerałów wypalana jest następnie w temperaturze niemal 1000 stopni Celsjusza.

Ten unikatowy sposób wytwarzania decyduje o tym, że porcelana posiada określone właściwości, które ją wyróżniają spośród innych materiałów. Należy do nich bez wątpienia ogromna wytrzymałość – mimo że sprawia ona wrażenie kruchej i misternie wykonanej, porcelana charakteryzuje się zadziwiającą odpornością na uszkodzenia mechaniczne, porównywalną nawet z wytrzymałością granitu! Sprawia to, że porcelanę można myć w zmywarce bez obaw, że się stłucze.

Cechą, która wyróżnia porcelanę, jest także fakt, że przepuszcza ona światło. Jest to właściwość pozwalająca ocenić, czy mamy do czynienia z oryginalną porcelaną, czy z jej podróbką. Aby to sprawdzić, wystarczy jedynie przystawić interesujące nas naczynie np. do okna – jeśli przebijają przez nie promienie słoneczne, to znak, że porcelana jest prawdziwa.

Porcelanę można także rozpoznać po eleganckim, śnieżnobiałym odcieniu. Ostatnio coraz popularniejsza staje się także porcelana kremowa, której kolor jest uzyskiwany poprzez dobranie nieco innego składu surowców, z których jest wytwarzana. Wciąż charakteryzuje się ona jednak takimi samymi właściwościami fizycznymi jak jej biały odpowiednik.

Porcelana kojarzona jest z dobrym smakiem i ekskluzywnością. Wpływ na to bez wątpienia mają piękne, misterne dekoracje, zdobiące zazwyczaj porcelanowe naczynia. Najlepsi producenci porcelany dbają o to, by elementy zdobnicze wykonywane były ręcznie, co zwiększa walory estetyczne naczyń, a także podnosi ich wartość.

Fajans

Fajans, czyli główny sprawca zamieszania, najczęściej opisywany jest właśnie w odniesieniu do porcelany – są to bowiem niemal bliźniacze materiały, znacznie różniące się jednak jakością. Fajans jest także wytwarzany z glinki kaolinowej, ale – zanieczyszczonej, co sprawia na przykład, że nie posiada on śnieżnobiałego koloru, jakim charakteryzuje się porcelana. Różni się od niej także właściwościami fizycznymi – jest cięższy i grubszy, nie przepuszcza także światła. Aby uszlachetnić nieco fajans oraz upodobnić go do porcelany, pokrywa się go często szkliwem, który nadaje mu śnieżnobiały odcień.

Mimo że zdecydowanie gorszej jakości niż porcelana, a także uchodzące za mniej szlachetne, naczynia fajansowe potrafią być nie mniej pięknie zdobione. Ponadto za sprawą zdecydowanie niższej niż w przypadku porcelany ceny zastawy fajansowe często zdobią nasze stoły, a także są kupowane jako prezenty na różne uroczystości. Serwis obiadowy wykonany z fajansu to dobre rozwiązanie dla wszystkich tych, którzy cenią estetykę na równi z funkcjonalnością.

Porcelit

Porcelit, zwany także półporcelaną, to porcelana – ale znacznie gorszej jakości. Nie używa się go do produkcji naczyń obiadowych, często jednak wytwarza się z niego rozmaite akcesoria kuchenne, takie jak np. żaroodporne naczynia do zapiekania. Innym polem wykorzystywania porcelitu są urządzenia sanitarne – takie jak np. umywalki. Oczywiście w parze z niższą jakością idzie zdecydowanie niższa cena tego materiału w stosunku do ceny porcelany.

Ceramika

Potocznie nazwą tą określa się wszystkie wyroby, które powstały z jakiegoś rodzaju glinki poprzez wypalanie jej w wysokich temperaturach – bywa więc, że mówi się tak np. także na porcelanę czy fajans. W rzeczywistości jest to jednak kolejny rodzaj materiału, wytwarzany z glinki o konkretnym składzie surowcowym. Do jednych z najpopularniejszych wyrobów ceramicznych należą naczynia kamionkowe.

Kamionka

Kamionka jest połączeniem piasku kwarcowego, gliny i szamotu. Tym, co wyróżnia ten materiał, jest jego duża wytrzymałość, nieprzesiąkliwość oraz odporność na działanie kwasów. Wszystko to sprawia, że znakomicie sprawdza się on jako materiał na naczynia kuchenne, w których można przez długi czas przechowywać żywność. Kamionka, podobnie jak porcelit, wykorzystywana jest także w sanitariatach – np. w rurach kanalizacyjnych czy płytkach posadzkowych. Wyroby kamionkowe charakteryzują się wysokim połyskiem, otrzymywanym dzięki pokrywaniu powierzchni naczynia minerałami.

Nie każdy wie, że zazwyczaj z kamionki wykonane są charakterystyczne beczki, w których nasze babcie przechowywały ogórki kiszone czy smalec. Stąd kamionka często kojarzy się ze swojskością i domową kuchnią. Z drugiej jednak strony z kamionki wykonywane są piękne, niezwykle eleganckie serwisy obiadowe, takie jak np. naczynia Bolesławiec (sprawdź tutaj), które, oprócz dużej wytrzymałości, wyróżniają się także charakterystycznymi dekoracjami – ręcznie malowanymi, artystycznymi zdobieniami.

Jakie naczynia sprawdzą się najlepiej w naszej kuchni?

Marzeniem wielu osób jest ekskluzywna zastawa stołowa, którą będą się mogli pochwalić przed gośćmi. Za ideał uchodzi zastawa wykonana z porcelany – jest ona synonimem ponadczasowej klasy i elegancji. Nie zawsze jednak jest to rozwiązanie najlepsze z możliwych. Wadą serwisów porcelanowych jest bowiem ich wysoka cena, a także niepraktyczność – potłuczenie jakiegoś elementu takiej zastawy to niewątpliwie o wiele większa strata niż gdyby to był fajans bądź ceramika. Stąd materiałem, który wybiera się znacznie częściej, jeśli chodzi o zastawy stołowe, jest właśnie fajans lub kamionka.

Szukając najlepszego serwisu obiadowego, warto uwzględnić, w jakich okolicznościach będziemy zazwyczaj go używać oraz jak często. Dobrze w tym celu sprawdzić, czy zestaw naczyń stołowych wchodzących w skład upatrzonego przez nas kompletu jest zgodny z naszymi potrzebami i oczekiwaniami.

Gdy już kupimy najlepszy, naszym zdaniem, serwis obiadowy, nie zapominajmy o dbaniu o niego. Naczynia stołowe, bez znaczenia, czy jest to talerz deserowy, czy filiżanka do kawy, to bowiem nie tylko zwykłe akcesoria kuchenne, ale prawdziwa wizytówka naszej kuchni i nas jako gospodarzy – warto więc troszczyć się o to, by zawsze wyglądały one estetycznie. Każda zastawa stołowa – bez względu na to, czy są to najwyższej jakości wyroby porcelanowe, fajans, czy też wyroby ceramiczne – powinna być po każdym użyciu dokładnie umyta i wysuszona. Należy także pamiętać o przechowywaniu jej w miejscu, w którym nie będzie narażona na potłuczenie.

Na co jeszcze zwracać uwagę podczas wyboru serwisu obiadowego?

Elegancka zastawa stołowa może sprawić, że podany na niej obiad smakuje lepiej, a goście chętniej przebywają przy stole. Wpływ na ogólne wrażenie, jakie sprawia zastawa, ma jednak nie tylko materiał, z jakiego jest ona wykonana, ale także jej kolor, kształt naczyń oraz rodzaj zdobień. Oto, na co jeszcze warto zwrócić uwagę, wybierając zastawę stołową do swojej jadalni.

Kształt

Ze względu na kształt można najczęściej wyróżnić dwa rodzaje zastawy stołowej – okrągłą i kwadratową. Ta pierwsza bardziej kojarzona jest z tradycją – okrągłe naczynia od lat są niezwykle popularne, przywodząc na myśl domowe obiady w gronie bliskich. Od jakiegoś czasu mają one jednak sporego konkurenta w postaci naczyń kwadratowych, które z kolei kojarzone są z nowoczesnością oraz, coraz popularniejszym w wielu kuchniach, minimalistycznym stylem.

Kolor

Niewątpliwą klasyką pozostaje w tej kwestii biel. Białe zastawy stołowe od lat cieszą się niesłabnącą elegancją i raczej nie należy się spodziewać, że ten kolor kiedykolwiek wyjdzie z mody, jeśli chodzi o akcesoria kuchenne. Powodem jest nie tylko fakt, że biel kojarzy się z luksusem i elegancją, ale także to, że można do niej w łatwy sposób dobrać pozostałe dodatki na stole, takie jak m.in. obrus czy serwetki.

Zdobienia

Zastawy stołowe różnią się także często ilością i rodzajem zdobień. Mogą być zatem gładkie i oszczędne – najczęściej z takim stylem kojarzą się nam minimalistyczne zastawy białe. Na przeciwległym biegunie leżą z kolei bogato zdobione serwisy, udekorowane nie tylko różnokolorowymi ornamentami, z których każdy kształt jest bardzo często ręcznie malowany, ale także zdobieniami wykonanymi z innych materiałów – np. złota.

Ilość i rodzaj elementów

Niewątpliwie najbardziej praktyczną cechą spośród wymienionych powyżej jest informacja, z jakich elementów taki komplet się składa. Od tego bowiem zależy, czy spełni on swoją rolę podczas przyjęć czy uroczystości, z myślą o których go nabyliśmy. W podstawowym wyposażeniu każdego serwisu obiadowego powinny się znajdować:

• talerze płaskie (na danie główne, tzw. drugie danie),
• talerze głębokie (na zupę),
• talerzyki na ciasto (tzw. talerzyki deserowe).

Do opcjonalnych naczyń stołowych, aczkolwiek zazwyczaj występujących w pełnych serwisach obiadowych, należą wszelkie wazy, sosjerki (sprawdź tutaj), półmiski, salaterki czy bulionówki (bogaty wybór bulionówek znajdziesz tutaj).

Podsumowanie

Jak widać, serwisy obiadowe to temat niezwykle obszerny. Wybierając serwis, który najlepiej sprawdzi się w naszym domu, warto wziąć pod uwagę szereg czynników, które decydują o jego funkcjonalności i estetyce. Mamy nadzieję, że ten artykuł wyjaśnił wiele kwestii dotyczących zróżnicowania serwisów obiadowych, a w szczególności niejasnego i zawiłego zagadnienia dotyczącego materiałów, z jakich są one wytwarzane. Od teraz takie nazwy jak fajans, kamionka czy porcelit nie będą dla Ciebie zagadką!